تحلیل ساختار تخیلی داستان «تشنه و دیوار» مثنوی براساس ساختارهای نظام تخیل در آرای ژیلبر دوران

Authors

Abstract:

بررسی ماهیت خیال و ساختار تخیلی‌ای که شاعران و هنرمندان بر مبنای آن تفکر می‌کنند، در مباحث نقد ادبی و هنری از جایگاه والایی برخوردار است. مبنای بسیاری از رمزگشایی‌های متنی امروزه بر عهده کاوش-هایی در حوزه تخیل‌شناسی است. ژیلبر دوران (متولد 1921) تخیل‌شناس و اسطوره‌پژوه فرانسوی قرن بیستم، توانست با ابداع روشی علمی، اعتبار حقیقی تخیل را که به مدت دو قرن در غرب انکار می‌شد، دوباره بدان بازگرداند. این مقاله قصد دارد با تعمق در آرای این اندیشمند به تحلیل ساختارهای تخیلی داستان «کلوخ انداختن تشنه از سر دیوار در جوی آب» در ابتدای دفتر دوم مثنوی، روی آورد. مولوی در این حکایت، صحنه‌ای را ترسیم می‌کند که در آن عمل/کنشی (پرتاب سنگ و خشت به آب) تکرار می‌شود. این صحنه یک تخیل است. همچنین بر طبق قراینی که به دست خواهیم داد، مشخص می‌شود که نگاه و اندیشة تخیل-پرداز راوی نسبت به جهان، تحت تأثیر ساختارهای منظومه شبانه تخیل است. این منظومه که مربوط به ساختارهای اسرارآمیز یا آنتی‌فرازیک و ساختارهای دراماتیکی یا ترکیبی است با ویژگی‌هایی چون: تکرار، وابستگی فرد به جهان و دیدگاه تعاملی او نسبت به جهان، گرایش به عمل مینیاتورسازی و درک چرخه‌ای و... مشخص می‌شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

از خیال عارفان تا تخیل ژیلبر دوران

«خیال» و «تخیل» جوهرۀ اصلی هنر و ادبیات هستند؛ از وهم گرفته تا رؤیا و الهام و مراتب قدسی، از دورۀ یونان باستان تا فلسفه و عرفان اسلامی، همه با خیال و تخیل پیوند دارند. این دو واژه اگرچه نزدیک‌اند، تعاریف متفاوتی دارند. توجه به خیال در عرفان اسلامی قرن‌های چهارم تا ششم هجری و حتی پس از آن، جایگاهی ویژه داشت؛ به‌طوری‌که سهروردی در قرن پنجم عالم مثالی خیال را تعریف کرده است. اما در همین دورۀ زمانی...

full text

تصاویر زمان در تخیل ویکتور هوگو (رویکرد ژیلبر دوران)

با استفاده از روش ژیلبر دوران به عنوان ابزاری برای تحقیق، می کوشیم تا مفهوم زمان را نزد ویکتور هوگو مطالعه کنیم. ویژگی اصلی زبان ویکتور هوگو تصویری و استعاری بودن آن است. این ویژگی باعث می شود تا مفهوم انتزاعی زمان به موضوعی عینی و ملموس مبدل شود.فراوانی فرایند استعاری در زبان ویکتور هوگو نشاندهنده این است که زمان نقش مهمی را در تخیل این شاعر بزرگ بازی می کند. با مطالعه بخشی از آثار هوگو به این...

نمودهای ترس ازمرگ در کتاب شعر «مرگ رنگ» سهراب سپهری با تکیه‌بر نظریه تخیل ژیلبر دوران

تخیل در ساختار منحصربه‌فرد خود تا مرزهایی پیش می‌رود که یک هنرمند را به ابعاد مختلف جهان می‌کشاند.ژیلبر دوران تخیل را با نمادپردازی و اسطوره توصیف کرده و آن را به منظومه‌های روزانه و شبانه تقسیم کرده است .او تمام تصاویر ذهنی بشر را در ترس از گذر زمان منحصر دانسته و معتقد است که تصاویر نمادین در ذهن هنرمند حاصل ترکیب محرکه ها، کهن الگوها و نمادها هستند. محرکه ها همان نیروهایی هستند که با یافتن ن...

full text

نقد غزلی از مولانا براساس نظریۀ نقد خیال ژیلبر دوران

نقد دنیای خیال نوعی نقد مضمونی است و در قرن نوزدهم میلادی، توسّط گاستون باشلار به صورت مدوّن و قانون‌مند به جامعۀ ادبیّات فرانسه و پس از آن اروپا ارائه شد؛ بعد از وی، شاگردان مکتب او؛ یعنی ژان‌پیر ریشارد، ژان بورگوس و ژیلبر دوران به تکمیل این نظریه پرداختند. این مقاله با هدف دست‌یابی به نگاه مولانا به جهان اطراف خود و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و همچنین، بهره‌گیری از نظریۀ نقد تخیّلی ژیلبر د...

full text

تحلیل آثار رضا عباسی بر اساس روش ژیلبر دوران

رضا عباسی هنرمند چیره دست و توانمند عصر صفوی با آثار ارزشمند خود، نقش عمده ای در رشد و تکامل نگارگری ایرانی دارد. با توجه به تحولات و فراز و نشیبهای زندگی وی و تاثیر این تحولات بر آثارش، هدف این پژوهش، بررسی صور خیالی زمان در آثار رضا عباسی در جهت تبیین مفهوم گذر زمان و مرگ در بعضی از آثار وی، با رویکردی انسان شناسانه و بر اساس روش ژیلبر دوران است. پرسش این است که کدامیک از تصاویر هنری با ویژگی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 3

pages  51- 70

publication date 2016-11-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023